Pazar…Pazar…
İŞLETMELERDE STRATEJİK YÖNETİM
Stratejik yönetimin çeşitli bakış açılarına göre değişik tanımları yapılmıştır. Benimse en çok benimsediğim, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi’den hocaların hocası Prof. Dr. Hayri Ülgen’in tanımıdır: “Stratejik yönetim, işletmenin uzun dönemde yaşamını devam ettirebilmek, ona sürdürülevbilir rekabet üstünlüğü ve dolayısı ile ortalama kâr üzerinde getiri sağlayabilmek amacıyla, eldeki üretim kaynaklarının (Doğal kaynaklar, insan kaynakları, sermaye, altyapı, hammadde, vs.) etkili ve verimli olarak kullanılmasıdır.” (1)
Bir başka tanıma göre de Stratejik Yönetim, “Stratejilerin planlanması için gerekli araştırma, inceleme, değerlendirme ve seçim faaliyetlerini, planlanan bu stratejilerin uygulanabilmesi için örgüt içi her türlü yapısal ve motivasyonel tedbirlerin alınarak yürürlüğe konulmasını daha sonra da stratejilerin uygulanmadan önce amaçlara uygunluğu açısından tekrar kontrol edilmesini kapsayan ve örgütün tepe yöneticilerini ilgilendiren süreçler toplamıdır.” (2)
İşletmelerin misyonlarını yerine getirmeleri ve vizyonlarına ulaşabilmeleri için, uzun soluklu düşünmeleri ve buna göre değişen iç ve dış çevre koşullarına uyum sağlayarak, gerekli değişim ve gelişmeleri yapmaları kaçınılmazdır. Bu gerçeği, içinde yaşadığımız Covid Pandemisi döneminde daha yakından gözlemleme şansımız oldu. Uyum gösterebilen ve “Çevik” bir şekilde değişimi gerçekleştirebilen işletmeler, varlıklarını sürdürmeye devam ettiler, bunu başaramayan işletmeler ise, çok zor süreçlerden geçtiler.
Fortune dergisinin “Dünyanın En Büyük 500 İşletmesi” sıralamasında yer alan çok uluslu işletmelerin ortalama yaşam sürelerinin 40-50 yıl arasında olduğu ifade edilmiştir. Japonya ve Avrupa’da yapılan bir araştırma ise, küçük ve büyük işletme ayırımı olmaksızın işletmelerin ortalama yaşam beklentisinin 12,5 yıl olduğu görülmüştür. Bunun yanında günümüzde 200 ve daha yukarı yaşlarda işletmelerin olduğu da görülmektedir.
İşletmeler, başarılı olabilmek ve başarılarını sürdürebilmek için kurulurlar. Ancak değişen pazar, rekabet koşulları, teknolojik gelişmeler ve müşterilerin yeni beklentileri, işletmeleri kuruldukları zamandaki koşulları, makine parkurları, teknolojik olanakları ve kabiliyetleri ile yaşamlarını sürdürebilmelerini olanaksız kılmaktadır.
O halde değişim ve gelişim kaçınılmazdır. Peki, bu süreci kimler öngörecek ve nasıl yöneteceklerdir?
İşte tam bu süreçte, işletmelerin “Stratejik yönetim” kavramını bilen girişimci ve yöneticilere gereksinimi vardır. Amaç günü kurtarmak değil, geleceğe doğru, sağlam adımlar atabiliyor olmalıdır. Dolayısı ile işletme yöneticilerinin, sırasıyla,
- Önce işletmenin amacını belirlemeleri, gerekirse revize etmeleri,
- Doğru planlama yapmaları, gerekirse mevcut planlarını değiştirmeleri,
- Ortaya bir strateji koymaları,
- Bu stratejiye uygun taktik ve politikalar belirlemeleri,
- Bunları uygulamak için tüm kaynakları koordine etmeleri,
- Planları hayata geçirmeleri,
- Sürekli kontrolleri sağlamaları,
- Bu sürecin sonuçlarını ölçmeleri ve değerlendirmeleri gerekmektedir.
Elde edilen sonuçlardan sonra tekrar durum değerlendirilmesi yaparak, sürece yeniden başlamak da yapılması gereken bir süreçtir.
Çok kısa olarak özetlemeye çalıştığım “Stratejik yönetim”, ortalama 5 yıllık bir “Stratejik planlama” sürecidir.
Ancak bu 5 yıllık süreçte, her yıl için ayrı taktik ve politikaların belirlenmesi gerekmektedir. Aynı 2020 yılında başlayan ve bu yılın ilk yarısında devam edeceği tahmin edilen Covid Pandemisi nedeniyle işletmelerin almış oldukları aksiyon planları gibi.
Kuşkusuz, içinde yaşadığımız bu zor dönem de geride kalacaktır, ancak bu dönemi en uygun şekilde yöneten, stratejik planlarını kısa dönemler için değil, en az 5 yıllık ve daha uzun soluklu yapan işletmeler, hem bu dönemi daha az kayıpla kapatacaklar, hem de bu süreçten güçlenmiş olarak çıkacaklardır.
Bu dönemde yaşadığımız sağlık ve ekonomik krizi fırsata çevirmeyi başarmış işletmelerin dahi, gelecek 5 yıllık stratejik planlarını yapmaları kaçınılmazdır, çünkü önümüzdeki yıllarda yine pazar, rekabet koşulları değişecektir, teknoloji daha da ileri gidecektir, dijitalleşmenin boyutları artacaktır ve müşterilerin beklentileri çok daha fazla artacaktır.
2021 yılının tüm işletmeler için daha umut dolu, verimli ve kazançlı bir yıl olmasını dilerim.
Kaynakça
(1) Ülgen H., Mirze S. K., (2018), İşletmelerde Stratejik Yönetim, İstanbul, Beta Yayınları
(2) Güney, S., (2017), Yönetim ve Organizasyon El Kitabı, Ankara, Nobel Yayınları
İyi Pazarlar…
