Pazar… Pazar…
YENİ LİDERLİK YAKLAŞIMI 10
Bu mini yazı dizisine, iş dünyasında 1960-70’lerden sonra günümüze kadar oluşan liderlik anlayışları ile başlamıştım. İlk olarak Durumsal Liderlik (Situational Leadership), ardından Hizmetkâr Liderlik (Servant Leadership), Sistemsel Liderlik (Systems Leadership), Koçvari Liderlik (Coaching Leadership), Otantik Liderlik (Authentic Leadership), Paylaşılan Liderlik (Shared Leadership), Pozitif Liderlik (Positive Leadership) ve Dijital Liderlik (Digital Leadership) teorilerini yazmıştım. Bu hafta ise sonrasında oluşan liderlik kavramı ile devam edeceğim.
9. Çevik Liderlik (Agile Leadership)
Çevik liderlik, hızlı değişimlerin, karmaşık süreçlerin ve belirsizliklerin egemen olduğu günümüz dünyasında klasik liderlik anlayışlarının ötesine geçilmesi gerektiğini savunan bir yönetim yaklaşımıdır. Bu kavram, özellikle Steve Denning ve Jurgen Appelo tarafından 2014 yılından itibaren geliştirilmiş ve uygulama alanı bulmuştur. Her iki düşünür de çevikliğin yalnızca bir yazılım geliştirme yöntemi değil, aynı zamanda bir yönetim felsefesi ve organizasyonel kültür dönüşümü olduğunu vurgular.
Dennig ve Apello’ya göre Çevik Liderliğin 8 temel prensibi vardır:
1. Vision (Vizyon)
Çevik liderlikte vizyon, sadece bir hedef tanımı değil; insanlara ilham veren, ortak bir anlam yaratan “Gelecek tablosudur”.
Denning’e göre liderin görevi, bir emir vermek değil, insanlara “Hikâye yoluyla” bir yön göstermektir.
Appelo ise vizyonun, ekiplerin kendi kararlarını verirken bile yönlerini kaybetmemeleri için pusula işlevi gördüğünü belirtir.
Lider, nereye gidildiğini netleştirir ama nasıl gidileceğini ekibin katılımıyla şekillendirir.
2. Purpose (Amaç)
Vizyon yönü belirler; ama amaç o yolculuğa anlam katar.
Denning, “Amaç odaklı liderliğin” çalışan bağlılığını artırdığını söyler.
Appelo, “Amaç”ı bireysel motivasyonla kurumsal hedeflerin kesişim noktası olarak tanımlar.
Çevik lider, herkesin yaptığı işi neden yaptığını bilmesini sağlar.
3. Motivate (Motive Etmek)
Çevik liderler, motivasyonu dışsal ödüllerle değil, içsel faktörlerle güçlendirir: özerklik, ustalık ve anlam.
Denning, güven ve hikâye temelli liderliğin kalıcı motivasyon yarattığını vurgular.
Appelo’nun Management 3.0 modelinde, motivasyon “Enerjiyi sürdürülebilir kılma sanatı”dır.
İnsanlar emirlerle değil, anlam ve güvenle motive olurlar.
4. Feedback (Geri Bildirim)
Çevik kültürün kalbinde sürekli öğrenme ve hızlı adaptasyon vardır.
Denning’e göre geri bildirim, “Öğrenen organizasyonun yakıtıdır.”
Appelo, geri bildirimi yargılama değil, gelişim aracı olarak konumlandırır.
Lider, geri bildirimi korku değil gelişim kültürünün bir parçası hâline getirir.
5. Coach (Koçluk Etmek)
Çevik liderlik, emir vermek yerine rehberlik etmeyi içerir.
Denning, liderin rolünü “Koç” olarak tanımlar; çünkü çeviklik, insanların potansiyelini ortaya çıkarmaktır.
Appelo, liderin görevinin ekibi “Bağımlı değil, kendi kendini yönetebilir” hâle getirmek olduğunu söyler.
Lider, öğretmez; sorularıyla düşündürür.
6. Facilitate (Kolaylaştırmak)
Çevik lider, süreçlerin önündeki engelleri kaldırır ve iletişimi kolaylaştırır.
Denning, kolaylaştırıcı liderliğin yaratıcılığı ve iş birliğini desteklediğini söyler.
Appelo, liderin bir “organizasyonel bahçıvan” gibi sistemi sürekli iyileştirmesi gerektiğini vurgular.
Lider, kontrol eden değil; akışı kolaylaştıran kişidir.
7. Change (Değişimi Yönetmek)
Çeviklik, değişime hızla uyum sağlamaktır.
Denning, değişimi bir tehdit değil, yenilenme fırsatı olarak görür.
Appelo’ya göre çevik lider, değişimi dayatmaz; ekiplerin değişimi sahiplenmesini sağlar.
Değişim, yukarıdan aşağıya değil; içeriden dışarıya yayılır.
8. Collaborate (İş birliği Yapmak)
Gerçek çeviklik, bireylerin birlikte değer üretmesidir.
Denning, “Ekipler arası duvarların kaldırılması” gerektiğini söyler.
Appelo ise, iş birliğini güven, şeffaflık ve paylaşım kültürü üzerine inşa eder.
Lider, birlikte üretmeyi kurumun DNA’sına işler.
Her iki düşünür de çevik liderliği modern organizasyonların sürdürülebilir başarı anahtarı olarak görürler.
Liderlik artık emir vermek değil, değer yaratma sürecini kolaylaştırmaktır.
Organizasyon yapısı, hiyerarşik piramitlerden ağ temelli sistemlere evrilmelidir.
Liderin başarısı, kendi gücünü değil, ekibinin öğrenme hızını artırma kapasitesiyle ölçülmelidir.
Çevik liderlik, teknoloji ya da süreçlerin değil, insan davranışlarının dönüşümünü hedefler.
Özetle, Steve Denning ve Jurgen Appelo’nun geliştirdiği çevik liderlik modeli, bugünün karmaşık ve değişken iş dünyasında yalnızca bir yönetim yöntemi değil, bir düşünme biçimidir. Bu model, liderin otoritesinden ziyade, ekibin ortak enerjisine ve sürekli öğrenme kültürüne dayanır. Çevik liderler, anlam yaratarak, insanı güçlendirerek ve sistemleri öğrenmeye açık hâle getirerek kurumlarının geleceğini şekillendirirler.
Kaynakça
Denning, S. (2018). The Age of Agile: How Smart Companies Are Transforming the Way Work Gets Done.AMACOM.
Appelo, J. (2011). Management 3.0: Leading Agile Developers, Developing Agile Leaders. Addison-Wesley.
Denning, S. (2012). Leadership Strategies for an Agile World. Forbes.
Appelo, J. (2016). Managing for Happiness: Games, Tools, and Practices to Motivate Any Team. Wiley.
İyi Pazarlar…
