Pazar…Pazar…
YÖNETSEL IZGARA MODELİ
İnsanlık tarihi kadar eski olan yönetim kavramı, çağlar boyunca farklı boyutlar ve şekiller kazanarak, günümüze kadar gelişerek gelmiştir.
Günümüzde ise, işletmelerde (Akademik olarak işletmeleri örgüt olarak tanımlıyoruz) ise, pazarların gelişimi, rekabetin artması, entelektüel sermayenin güçlenmesi ve yetkinliklerinin artması ile birlikte, yönetimin eskisinden çok daha farklı ve etkin uygulanmak zorunluluğu kaçınılmazdır.
Örneğin, Alman-Polonya asıllı Amerikalı Felsefeci Kurt Lewin’in (1890-1947) 1930’lu yıllarda tespit ettiği ve halen çokça konuşulan, otokratik, demokratik, liberal liderlik ve yönetimleri günümüz koşullarında yeterli olmamaktadır veya etkinlikleri azalmıştır. Günümüzde birbirinden farklı veya birbirini tamamlayan onlarca yeni liderlik ve yönetim modelleri söz konusudur.
Şimdilerde çok konuşulan yeni liderlik ve yönetim modellerinden örnek vermek gerekirse, Karizmatik Liderlik, Dönüşümcü Liderlik, Etkileşimci Liderlik, Hizmetkâr Liderlik, Dijital Liderlik gibi lidelik ve yönetim modellerini sayabiliriz.
Belki de hemen önümüzdeki yıllarda, bugün hiç bilmediğimiz yeni liderlik ve yönetim modelleri geliştirilebilir ve örgütlerde uygulanabilir. Bu arada bir parantez açarak liderliğin tanımını hatırlatmak isterim. Liderlik, belirli şartlar altında belirlenen amaçları (kişisel veya grup amaçlarını) gerçekleştirmek, bir kimsenin başkalarının faaliyetlerini etkilemesi ve yönlendirmesi sürecidir. Başka bir deyişle, insanları etkileyerek belirlenen amaç ve hedefler doğrultusunda harekete geçirme süreci liderliktir. (1) Grup üyelerini başarılı olmaya hazırlama ve yönlendirme yeteneğini “Liderlik” olarak tanımladığımıza göre, liderlik bir yönetimsel bir süreçtir. Dolayısı ile liderliği ve yönetimi birlikte düşünmek gerekmektedir.
Bu yazımda ise sizlere “Yönetsel Izgara Modeli”nden söz edeceğim, zira günümüzde işi veya sonucu önemsemek ile en önemli stratejik kaynak olan insanı önemsemek arasındaki dengeyi sağlamak giderek daha önem kazanmıştır.
“Yönetsel Izgara Modeli” (Managerial Grid Model) 1964 yılında Amerikalı Yönetim Bilimci ve Teorisyenleri Robert R. Blake (1918-2004) ile Jane Srygley Mouton (1930-1987) tarafından yayınlanan bir makale ile literatüre kazandırılmıştır. Bu model ürün/sonuç odaklı yöneticiler ve insan odaklı yöneticiler arasındaki farkı ortaya koymak için geliştirilmiştir. (2)
Bu yaklaşımda, ekte sunmuş olduğum matriste görüleceği üzere, dikey eksen insan odaklı yaklaşımı, yatay eksen ise ürün/sonuç odaklı yaklaşımı göstermektedir.
Matriste görüldüğü üzere, yönetim yaklaşımları, insan ve ürün odaklı olmak üzere farklılık göstermektedir. Buna göre yaklaşımın temsil ettiği alanlar 5 ana grup altında toplanabilir.
* Boşvermiş Yönetimde (Impoverished Management) ne ürün ne de sonuçları dikkate alınmamaktadır.
* Otoriter Yönetimde (Authority-Compliance Management) ise ürün ve sonuç odaklı yaklaşım yüksek, ancak insan değerinin düşüktür.
* İnsan Merkezli Yönetimde (Country Club Management) insan değerinin yüksek, ürün ve sonuç odaklı yaklaşım düşüktür.
* Takım Yönetiminde (Team Management) ise kişiler arası karşılıklı güven yüksek ve organizasyondaki herkes ortak bir amaç ve güven ve saygı üzerine kurulu bir ilişki içerisindedir.
* Orta Yol Yönetimde (Middle Of The Road Management) ürün/sonuç odaklı ve insan odaklı iki boyut dengeli olduğu ama orta seviyede tutulduğu bir yönetim şeklidir. Bu yönetimde daha çok orta bir yol izlenerek, hem işin gereklerinin yerine getirildiği hem de insanların moralinin tatmin edilebilir seviyede tutulmaktadır.
Sonuç olarak, liderlik ve yönetim modeli, yapılacak işin, sektörün, pazarın, ülke ekonomisinin, rekabetin durumuna ve çalışanların eğitim ve yetkinlik düzeyine göre farklılık gösterebilir.
Yönetim modeli, insanların örgüte bağlılığından verimliliğine, ürün ve sonuçların başarılı olmasından sürdürülebilir olmasına kadar bir çok konuda direkt olarak etki etmektedir.
Kaynakça
(1) Güney, S. (2017). Yönetim ve Organizasyon El Kitabı, İstanbul: Nobel Yayıncılık.
(2) Blake, R.; Mouton, J. (1964). The Managerial Grid: The Key to Leadership Excellence. Houston: Gulf Publishing Co.
İyi Pazarlar…
