Pazar…Pazar…
İŞLETMELERDE AİLE ANAYASASI
Aile şirketlerinin gelecekte var olabilmelerinin önündeki en önemli engellerden biri, şirketi gelecekte kimlerin yöneteceği, kimlerin görev alabileceği, şirketin var olduğu sürece hangi kuralların uygulanacağını ve buna benzer kritik unsurların bugünden karara bağlanmamış olmasıdır. Bu kararların yazılı hale getirilip, bir “Aile Anayasası” olarak, tüm aile bireyleri tarafından kabul edilmesi ve uygulanması gerekmektedir.
Ülkemizde genellikle iki veya üç kardeş tarafından kurulan bir şirket, bir süre sonra büyümekte ve zaman içinde diğer aile üyeleri de şirkette görev almaya başlamaktadırlar. Zaman ilerledikçe şirketin de yatırımları ve iş hacmi büyümekte, eş zamanlı olarak aile de genişlemekte ve damatlar, gelinler, çocuklar, torunlar gibi ikinci ve üçüncü kuşak aile üyeleri şirkete dahil olmaktadırlar. Aile içinde bir takım fikir ayrılıkları, küçük çatışmalara dönüşebilir, ancak aile şirketinin kurucuları henüz hayatta ve işin başında ise, onların yönlendirmeleri ile bu krizler atlatılabilir. Bu fikir ayrılıkları, yeni bir yatırıma girmek veya girmemek, şirketin ana faaliyetinde değişim veya dönüşüm yapmak, yeni teknolojiye yatırım yapmak veya şirketin yeni bir ortaklığa girmesi gibi olaylardan kaynaklanabilir. Bu gibi çatışmalar bazen de olumsuz sonuçlara neden olabilir ve ailede kopmalar başlayabilir.
Diğer yandan, Aile şirketi kurucularından birinin veya bir kaçının zaman içinde, yaşlılıktan veya daha sakin bir yaşamı tercih etmelerinden dolayı, üzerlerindeki görevleri kendilerinden sonra gelen kuşaklara devretmeleri durumunda, kimlerin görev alacağının belirlenmesi, nasıl yönetecekleri, kimlere rapor verecekleri, hatta maaş, prim ve kâr payı konularının henüz kurucular iş başında iken netleştirilmesi, ileride sorunların oluşmamamasını sağlayacaktır.
Sadece ülkemizde değil, tüm dünyada Aile Şirketlerinin zaman içinde farklı yönetim anlayışlarından dolayı sorunlar yaşadıkları bilinmektedir. Böyle ve benzer sorunlardan dolayı zamanında devleşen şirketlerin, bölünerek küçüldüklerini veya yok oldukları görülmektedir.
Aile Anayasası, eğer önceki kuşaklar tarafından yazılmamış ise, ikinci ve üçüncü kuşaklar tarafından da yazılabilir. Böyle bir anayasa, şirketin faaliyetlerinin sürdürülebilirliğinin ilk kilometre taşı olabilir.
Burada bir parantez açarak, değişen koşullar karşısında tüm aile üyelerinin ortak kararı ile güncellenmesi veya değiştirilmesi de mümkün olduğunu belirtelim.
İster KOBİ olsun, ister büyük bir şirket, her büyüklükteki işletme, eğer gelecekte ortaklar arasında bir sorun yaşamak istemiyorsa, mutlaka bir “Aile Anayasası” belirlemesi gerekmektedir.
Genellikle, küçük aile işletmelerinde birbirine çok güvenen kardeşler arasında böyle bir anayasa, aile içinde sanki karşılıklı güven eksikliği gibi bir algı yaratabilir. Ancak, her zaman uzun vadeli düşünmek ve gelecekte oluşabilecek sorunları şimdiden öngörmek gerekmektedir. Bunun için da yaşanmış olaylara bakmak, deneyimleri dinlemek ve bu konunun uzmanlarından destek almak yararlı olacaktır.
Eğer, bir şirket kurumsallaşmak isterse, ilk adımın da yine bir Aile Anayasasının oluşturulmasının gerekli olduğunu belirtmek gerekmektedir.
Peki, bir “Aile Anayası”nda hangi temel konular yer almalıdır?
- Aile Konseyinin Oluşturulması
- Yönetim Kurulunun Oluşturulması
- İcra Kurulunun Oluşturulması
- Şirketin Misyon ve Vizyonu
- Şirketin Değerleri
- Şirketin İdeal Organizasyon Şeması
- Şirketin Görev Tanımları
- Aile Anayasası İlkeleri
- Aile Anayasasının Yetkileri
- Aile Anayasasında Karar Verme ve Yeniden Belirlenme Kuralları
- Şirketin 5 Yıllık Periyotlar Halindeki Sayısal Hedefleri
- Gelecek Kuşakların Eğitimi, Şirkete Hangi Şartlarla Katılacakları
- Şirket Ortaklarının ve Yöneticilerin Kilit Performans Kriterleri
- Aile Hisse Dağılımı, Miras Hukuku ve Devir Şartları
- Aile Servetinin Yönetimi
- Aile İçi Çatışmaların Çözüm Kuralları
- Gelecekte Aile Konseyi Başkanının, Aile Konseyinin ve Şirket Yöneticilerinin Seç,m Kuralları
- Aile Üyelerinden Birinin Vefatı Halinde İzlenecek Kurallar
- Aile Üyelerinden Birinin İşten Çekilmesi Halinde İzlenecek Kurallar
- Aile Üyelerininden Birinin Hissesini Satma veya Yeni Ortak Alma Halinde İzlenecek Kurallar
- Aileye Eş Durumundan Dolayı Katılacak Olan Üyelerin Şirkette Görev Alma Kuralları
- Ailenin Sosyal Sorumluluk İlkeleri
- Ailenin İş Tasfiye Etmesi Durumunda İzlenecek Kurallar
Aile Anayasını hukuki çerçeveden çok, Aile içi bir mutabakat ve Aile Şirketi, Aile Üyeleri, Ailenin Mirasçıları, Ailenin Gelecek Kuşakları, Aile ile Profesyonel Yöneticiler arasındaki ilişkileri düzenleyen gelel bir çerçeve olarak düşünülmesi gerekmektedir. Bu anayasada temel amaç, Aile Şirketinin ve paydaşların geleceklerini güvence altına almak ve bir anlaşmazlık yaşanmamasıdır. Herhangi bir konuda Aile üyeleri arasında çıkacak bir çatışmada, hukuki yaklaşımdan ziyade, tüm Aile üyelerinin başvuracakları bir rehber niteliğindedir ve tüm Aile üyelerinin bu Anayasaya uymaları gerekmektedir.
İyi Pazarlar…
